Artikel 248e Sr stelt grooming strafbaar. Het wetsartikel is gebaseerd op artikel 23 van het op 25 oktober 2007 te Lanzarote tot stand gekomen Verdrag van de Raad van Europa inzake de bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting en seksueel misbruik (Trb. 2008, 58) (Verdrag van Lanzarote). Bedoeling was de digitalisering en de ontwikkelingen in de techniek in ogenschouw nemend- op adequate wijze bescherming te bieden aan minderjarigen tegen bedoelingen van pedoseksuelen om daadwerkelijk een situatie te creëren waarin zij seksueel contact met die minderjarigen kunnen hebben.

Artikel 23 van het Verdrag van Lanzarote luidt:
Elke Partij neemt de wetgevende of andere maatregelen die nodig zijn voor het strafbaar stellen van het doen van een voorstel, door middel van informatie- en communicatietechnologie, door een volwassene aan een kind dat de ingevolge artikel 18, tweede lid, vastgestelde leeftijd niet heeft bereikt, tot een ontmoeting met als vooropgezet doel het plegen van een overeenkomstig artikel 18, eerste lid, onderdeel a, of artikel 20, eerste lid, onderdeel a, strafbaar gesteld feit tegen hem of haar, wanneer dit voorstel is gevolgd door materiële handelingen die tot een dergelijke ontmoeting leiden.

In het implementatietraject heeft de wetgever gesteld dat de gedraging zoals omschreven in artikel 248e Sr ‘in feite’ een voorbereidingshandeling is, een bijzondere vorm van het voorbereiden van een ander zedendelict (Kamerstukken II 2008/09, 31 810, nr. 3 p. 9 en nr. 7, p. 8), en is er benadrukt dat de uitvoeringshandeling – de finaliserende handeling van grooming – van wezenlijk belang is voor zowel de handhaving als de strafwaardigheid van het handelen:

“De strafbaarstelling in het Verdrag vereist wel dat het gedrag van de dader zich concreti-seert tot een voorstel voor een ontmoeting met het kind gevolgd door ‘material acts leading to a meeting’. Er is voor strafbaarheid derhalve meer nodig dan het uitsluitend op internet communiceren met een kind en het daarbij maken van seksuele toespelingen. Een zodanige verschuiving van de strafbaarheid naar de voorfase zou te ver voeren en is bovendien niet goed handhaafbaar. Voor de strafwaardigheid is het wezenlijk dat de communicatiefase uitmondt in een voorstel voor een ontmoeting en het verrichten van een handeling gericht op het realiseren van die ontmoeting. Deze gedragingen onderstrepen de vastheid van het voornemen van de dader om zijn digitaal misbruik daadwerkelijk om te zetten in het plegen van fysiek misbruik. Vanuit het oogpunt van een effectieve bescherming van kinderen is het zaak dat tegen deze gedragingen strafrechtelijk kan worden opgetreden.” (Kamerstukken II 2008/09, 31810, nr. 3, p. 6-7).

Blijkens de Memorie van Toelichting (Kamerstukken II, 2008-2009, 31 810, nr. 3) is voor strafbaarheid van “grooming” ex artikel 248e van het Wetboek van Strafrecht dus vereist dat de communicatiefase, waarbij de dader het kind verleidt tot het delen van intimiteiten en op die wijze het kind in de digitale wereld vatbaar maakt voor seksueel misbruik in de fysieke wereld, uitmondt in een voorstel voor een ontmoeting en het verrichten van een handeling gericht op het realiseren van die ontmoeting.

Deze bevindingen en de jurisprudentie (zoals ECLI:NL:HR:2014:3140) leiden kort gezegd tot de conclusie dat vereist is, wil er sprake zijn van een voltooide grooming, dat een ontmoeting wordt voorgesteld met het oogmerk op het plegen van ontuchtige handelingen en dat voorbereidingen, gericht op het verwezenlijken van de ontmoeting, zijn getroffen. Deze voorbereidingen moeten concrete vormen hebben aangenomen, maar niet is vereist dat ieder onderdeel van de afspraak volledig is ingevuld. Onder omstandigheden, bijvoorbeeld als betrokkenen elkaars telefoonnummer hebben, kunnen ook op onderdelen globale afspraken voldoende zijn.

Hof: Grooming bewezen

• verdachte heeft met [slachtoffer] , geboren op [geboortedag] 2000, seksueel getinte WhatsApp gesprekken gevoerd en verdachte wist dat [slachtoffer] 14 of 15 jaar was;
• deze Whatsapp gesprekken gingen veelal over seksuele onderwerpen, waarbij verdachte kenbaar maakte dat hij hoopte op een discrete relatie met [slachtoffer] ;
• verdachte heeft bij herhaling bij [slachtoffer] aangedrongen op een ontmoeting. Hij heeft daartoe gevraagd of [slachtoffer] zaterdag overdag kon, aangegeven dat hij, verdachte, vrijdagavond ook alleen was, voorgesteld om [slachtoffer] op te halen in het winkel-centrum van diens woonplaats [woonplaats] en herhaaldelijk gevraagd wanneer hij, verdachte, zou horen of [slachtoffer] kon;
• verdachte en [slachtoffer] woonden in [woonplaats] respectievelijk [woonplaats] ; zij wisten dat ook van elkaar. Ze hadden elkaars telefoonnummer.

Het gerechtshof oordeelde als volgt:
“Uit de Memorie van toelichting blijkt dat artikel 248e Wetboek van Strafrecht uitvoering geeft aan artikel 23 van het Verdrag van de Raad van Europa inzake de bescherming van kinderen tegen seksuele uitbuiting en seksueel misbruik(Trb. 2008,58), tot stand gekomen op 25 oktober 2007 te Lanzarote en strekt tot bescherming van personen beneden de leeftijd van zestien jaar.

De Minister van Justitie heeft tijdens de parlementaire behandeling van het betreffende wetsvoorstel gesteld dat als het slachtoffer objectief achttien was, maar de verdachte subjectief dacht dat het om een minderjarige ging, van strafbaarheid geen sprake is. Daartoe bestaat geen aanleiding, omdat de bescherming van minderjarigen het uitgangspunt van het hiervóór genoemde verdrag is, aldus de minister.1

Uit het voorgaande volgt naar het oordeel van het hof dat voor een strafbaar handelen in de zin van artikel 248e van het Wetboek van Strafrecht rechtens als een voorwaarde heeft te gelden dat het beoogde slachtoffer van dat feit de leeftijd van zestien jaren nog niet had bereikt. De intenties van de verdachte aangaande de leeftijd van het slachtoffer zijn in dit verband niet doorslaggevend.

Het voorgaande leidt tot de conclusie dat naar het oordeel van het hof, de strafrechter, later oordelend, niet tot een bewezenverklaring zal kunnen komen.

De aanhouding van de verdachte ter zake van het onder 1 ten laste gelegde wordt gelet op het vorenoverwogene door het hof als onrechtmatig beoordeeld omdat er aan de zijde van de politie immers wetenschap bestond omtrent het feit dat verdachte geen contact had gezocht in de zin van artikel 248e van het Wetboek van Strafrecht met een persoon die de leeftijd van 16 jaren nog niet had bereikt nu de lok-agent meerderjarig was.

De onder 2 en 3 in de tenlastelegging genoemde bestanden met kinderpornografisch materiaal zijn afkomstig van verdachte’s apparatuur en na de inbeslagneming daarvan verkregen als rechtstreeks gevolg van die onrechtmatige aanhouding van de verdachte. Hieruit zou kunnen volgen dat de strafrechter, later oordelend, dit materiaal van het bewijs van die feiten zal moeten uitsluiten.”

Ter zake van feit 2 overweegt de rechtbank als volgt. Uit de Memorie van Toelichting bij artikel 248e van het Wetboek van Strafrecht (Tweede Kamer, vergaderjaar 2008 – 2009, 31 810, nr. 3) volgt dat het bij ‘grooming’ gaat om het op internetsites, of in chatrooms, nieuwsgroepen of MSN-groepen benaderen en verleiden van een kind met als uiteindelijk doel het plegen van seksueel misbruik met dat kind. ‘Grooming’ is een veelal langerlopend proces waarbij de dader door veelvuldig chat- en e-mailcontact langzaam het vertrouwen wint van het kind, het kind verleidt tot het delen van intimiteiten en op dit wijze het kind in de digitale wereld vatbaar maakt voor seksueel misbruik in de fysieke wereld.

Hoewel feit 2 wettig en overtuigend bewezen is verklaard, is de rechtbank van oordeel dat de aard van de handelingen van verdachte dermate verwijderd zijn van de bedoeling van de wetgever bij het strafbaar stellen van ‘grooming’ dat er in onderhavige zaak geen sprake is van ‘grooming’ als door de wetgever bedoeld. Immers, verdachte en het slachtoffer kenden elkaar reeds van school en gebruikten de sociale mediawebsite Facebook enkel als middel om een afspraak tot stand te doen komen. Uit het procesdossier volgt bovendien dat de eerste afspraak tussen verdachte en het slachtoffer niet het doeleinde had om tot seksuele contacten te komen. Facebook werd door verdachte dus niet ingezet als middel, zoals de wetgever bij de strafbaarstelling van ‘grooming’ voor ogen had, om het slachtoffer eerst te verleiden en op die wijze te bewegen tot het ondergaan van seksueel misbruik.

Gelet op het voorgaande acht de rechtbank het bewezenverklaarde onder feit 2 niet strafbaar. Zij zal verdachte ter zake van feit 2 dan ook ontslaan van alle rechtsvervolging.

De strafbaarstelling in het Verdrag vereist wel dat het gedrag van de dader zich concretiseert tot een voorstel voor een ontmoeting met het kind gevolgd door ‘material acts leading to a meeting’. Er is voor strafbaarheid derhalve meer nodig dan het uitsluitend op internet communiceren met een kind en het daarbij maken van seksuele toespelingen. Een zodanige verschuiving van de strafbaarheid naar de voorfase zou te ver voeren en is bovendien niet goed handhaafbaar. Voor de strafwaardigheid is het wezenlijk dat de communicatiefase uitmondt in een voorstel voor een ontmoeting en het verrichten van een handeling gericht op het realiseren van die ontmoeting. Deze gedragingen onderstrepen de vastheid van het voornemen van de dader om zijn digitaal misbruik daadwerkelijk om te zetten in het plegen van fysiek misbruik. Vanuit het oogpunt van een effectieve bescherming van kinderen is het zaak dat tegen deze gedragingen strafrechtelijk kan worden opgetreden. Van strafbaarheid kan bijvoorbeeld sprake zijn wanneer de dader zich begeeft naar de voor de ontmoeting afgesproken plek, het slachtoffer van een routebeschrijving naar die plek voorziet of anderszins concrete voorbereidingen treft gericht op het verwezenlijken van de ontmoeting.”

Over de vraag wanneer er nu sprake is van concrete voorbereidingen in de zin van art. 248e Sr, kan naast het hiervoor geciteerde voorbeeld, dat genoemd is in de wetsgeschiedenis nog een voorbeeld worden gevonden in de toelichting op art. 23 van het Verdrag van Lanzarote, waarop de strafbaarstelling van grooming is gebaseerd. Daarin staat:

‘In addition to the elements specified above the offence is only complete if the proposal to meet “has been followed by material ac  ts leading to such a meeting”. This requires concrete actions, such as, for example, the fact of the perpetrator arriving at the meeting place.’

Op 14 mei 2013 wees de Hoge Raad het eerste arrest waarin een oordeel werd gegeven over art. 248e Sr en oordeelde de Hoge Raad dat een situatie waarbij de verdachte, met het slachtoffer concrete afspraken had gemaakt om elkaar op 9 of 10 februari 2010 te ontmoeten en voor haar een reisschema had opgesteld en haar geïnstrueerd had op welke wijze zij naar hem moest reizen kon worden gekwalificeerd als “het ondernemen van enige handeling gericht op het verwezenlijken van een ontmoeting(HR 14 mei 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ9941, rov. 2.4).

 

 

De rechtbank overwoog het volgende:
“Aan de verdachte is onder feit 3 – kort gezegd – grooming ten laste gelegd, het benaderen van een jonge jongen om hem tot een seksueel getinte ontmoeting te bewegen.

Voor een bewezenverklaring van grooming is, naast de in artikel 248e Sr genoemde overige vereisten, onder meer vereist dat de verdachte een ontmoeting voorstelt, alsmede dat hij enige handeling onderneemt gericht op het verwezenlijken van die ontmoeting (vgl. HR 11 november 2014, ECLI:NL:HR:2014:3140).

Op basis van de stukken in het dossier en het verhandelde op de zitting wordt vastgesteld dat de verdachte, gedurende een lange periode, veelvuldig chat- en whatsappcontact heeft gehad met aangever, dat de verdachte heeft aangedrongen op een ontmoeting en dat hij op enig moment heeft gezegd dat aangever een café moest uitzoeken waar zij elkaar zouden kunnen ontmoeten. Aangever heeft vervolgens café [naam café] uitgekozen.

Aldus wordt vastgesteld dat de verdachte zijn telefoonnummer aan aangever heeft gegeven en vervolgens heeft aangedrongen op een ontmoeting, waarna zij een concrete datum en plaats hebben afgesproken. Na het voorstel van de verdachte aan aangever om in de woning van de verdachte te logeren, heeft de verdachte geen handeling ondernomen om die logeerpartij te laten doorgaan.

Een bewezenverklaring zou dus hooguit de ontmoeting in café [naam café] kunnen betreffen. Maar voor een bewezenverklaring is ook vereist dat wordt vastgesteld dat het concrete voorstel tot de ontmoeting tussen de verdachte en aangever is gedaan met het oogmerk ontuchtige handelingen te plegen met aangever. Het dossier biedt hiervoor, behoudens de aangifte van aangever, onvoldoende bewijs. De verdachte heeft steeds verklaard dat hij de ontmoeting heeft voorgesteld omdat hij met aangever wilde praten. Hoewel door de verdachte, ook naar zijn eigen verklaring, wel is aangedrongen op een ontmoeting nadat aangever de leeftijd van 16 jaren zou hebben bereikt, omdat het anders strafbaar zou zijn en de verdachte de aangever ook heeft uitgenodigd bij hem te komen logeren, kan niet worden bewezen dat de voorgenomen ontmoeting in de [naam café] (vlak voor de 16e verjaardag van aangever) dit oogmerk had. Gelet op de (inhoud van) de chat- dan wel whatsappgesprekken tussen aangever en ‘[naam 2]’ en andere stukken in het dossier, in samenhang bezien met de afgesproken publieke ontmoetingsplaats, kan een dergelijk oogmerk niet worden vastgesteld.”